Tanrının Askerleri 2

Tarihin imreneceği bir ekip oluşturulmuştu. Vitrinde bütün güvenilirliği, asaleti ile Bilge Kağan görünmekte. Başkumandan Kül-Tigin geçmişte yaptıklarıyla geleceğe ümitler vaad etmekte, Tonyukuk bilgeliğiyle en güzel hedefleri işaretlemeye hazır.

Beklenmedik bir anda Kağan öldürülmüştü. Daha önceden Küçük Han ünvanı verilen büyük oğlu Fu-chü halef ilân edilmişti. Hâlbuki Töre Bilge Han’ın tahta geçmesini emrediyor. Kahramanlığıyla gönüllerin fatihi olan Kül-Tigin ise tahta en layık görülen kişiydi.

Halef ilan edilişinden aldığı güçle, Fu-chü tahta oturdu. Gök-Türkler bunalımlı günlerdeydiler. Asûde zamanlarda sıradan insanlarla idare edilir, ama yükün bunca ağırlığı varken, onu, sırtlayacak yiğide emanet etmek lâzım. Bilge veya Kül-Tigin ortada dururlarken kendisinden hiçbir şey beklenmeyen Fu-chü’nün Kağan olması mantığa da aykırıydı.

Amcalarının liderliğinde aldıkları görevleri en iyi biçimde yerine getiren kardeşler durumdan memnun değildiler. Çünkü yeni Hakan icraatlarıyla hayâl kırıklığından başka bir şey vermiyordu. Gidişatı beğenmeyen Bilge ve Kül-Tigin sabretmeyi tercih etmeyip, kısa yoldan itirazı uygun buldular ve yeni kağanı tanımadıklarını bildirdiler.365

365 Kök-Türk Tarihi, 65.s.

Henüz memnuniyet verici hiçbir şey yapamamış olan Kağan’a karşı Kül-Tigin’in planı mucibince hareket başlatıldı. İleride nehirler dolusu kan akıtılması muhtemel görüldüğü için, işin başında akıtılacak avuçlar dolusu kan hesap edilmeyecekti.

Kül-Tigin kendi koruduğu otağa saldırmak zorunda kaldı. Taraftar bulabildiği için başarılı bir darbe gerçekleşebilirdi. Kapgan Kağan’dan geriye kalen bütün aile fertleri kılıçtan geçirildi. Bir kız sağ kaldı, bir de Çin’de bulunan Ma-Tegin adlı genç. Vezirler de öldürülenler arasındaydı. Tonyukuk sıra dışı bir kişiydi; kıyamda dahi bu hususiyetine dikkat edilip, ona dokunulmadı.

Adına ihtilâl denebilir yahut Devlet Darbesi. Her ne ise bu gerçekleşti. İpler Kül-Tigin’in eline geçti. İstese rahatça tahta kurulur, istediği emirleri verir, fakat o bunu yapmadı. Kendisinden bir yaş büyük olan ağabeyi, onun için saygı değer biriydi ve Kağanlık sırası onundu. Esas adını hiç zikretmediğimiz, Kül-Tigin’in ağabeyi Mo-chü-lien’dir. Bilge, Kağan olduktan sonraki ünvanıydı. Israrlar karşısında ağabey Mo-chü-lien tahta geçirildi ve Bilge Kağan ünvanıyla hizmete başladı.366

Dokuz Oğuzların yenilip Çin’e gidişleri ve bilahare Bayırkuların sindirilişiyle (716) rehavete dalınmıştı. Artık, yapılacaklar yapılmış eve dönüş hareketindeydi sıra. Zafer sarhoşluğu vardı Kağanda ve yorgundu, dalgındı tedbirsizdi. Aslında korkulacak bir şey de yoktu. Bayırkular yenilmiş, orduları dağılmış, akla getirilmeyen bir şey var ise o da intikam duygularıydı. Yanında az sayıda askeri ile dönen Kağan, “Söğüt ormanında savaş artığı Bayırkuların reisi Chie-chih-lüe’nin ani hücumuna uğrayarak öldürüldü.”363 Aynı sıralarda Bayırkuların yanında bulunmakta olan bir Çinli casus’a takdim edilen Kağan’ın kesik başı derhal Çin’e gönderildi.364

Türkler birçok Çinliyi esir almıştı. İmparator bunların serbest bırakılmasını sağladı. Çok kuvvetli bir ordusu olan devletle eşit müttefik haline geldi.

bazı hediyeler ve bir miktar ipek

bunun üzerine iki taraf arasında sulh akt edilmiş, beyaz bir at kesilerek sulh anlaşması imza edilmişti.”253 Adını yapıldığı yerden alan bu ateşkese Vei Nehri Barış Anlaşması denmiştir. (23 Eylül 627)