“Onlar birbirlerine uykudan kalkıp gece namazı kılmayı, farklı durumlarda sıla-i rahimi, selâmı yaymayı, yemek yedirmeyi, fakir ve çaresizlere, yetimlere acımayı, Müslümanların işlerini görmeyi, yeme içmede, giyinmede, evlenmede, harcamada, hayırlara koşmada tevazu ve gösterişsizliği, emri bilmaruf ve nehyi anil-münkeri tavsiye ederlerdi. Hayırlı işlere koşmayı, tamahkârlığın kötü akıbetinden sakınmayı, hakkı ve sabrı öğütlerlerdi.”

İlk nesillerin İslâm’ı nasıl yaşadıkları başlıca şu özelliklerde kendini göstermektedir: İhlas ve doğruluk, Allah’tan sakınma ve kendini denetleme, Şöhretten hoşlanmayış, Kendini beğenmekten korkmak, Dünyadan zühd, İktidar makamlarından zühd, Dinde fıkhetme, Hakka bağlılık, Fetvada hassasiyet, Kur’ân-ı Kerîm ile hemhâl olma, İbadette gayret, Emri bil-maruf ve nehyi anil-münker, Allah yolunda cihad, Belâlara sabır, Dinde ve Müslümanlar arasındaki fitnelere karşı tavırları, Yöneticilere karşı tavırları, Anneye davranışları, Arkadaşlarına karşı iyilik ve güzel dostlukları, İnsanların haklarını gözetmeleri, Hatalara karşı tavırları, Âlimlere karşı edepleri, Konuşma adâbı, Zamanı değerlendirmeleri, Gülme ve şakalaşmada itidalleri.

Bahauddin bin Fatih Akil